Choroby tarczycy

Tarczyca jest niewielkim gruczołem zlokalizowanym w okolicy szyi, który wydziela trzy hormony: tyroksynę, trójjodotyroninę i kalcytoninę. Hormony te są niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania człowieka.

U dzieci niedobór hormonów tarczycy skutkuje zahamowaniem wzrostu i opóźnieniem dojrzewania płciowego. U dorosłych natomiast hormony wydzielane przez tarczycę regulują gospodarką cieplną, wpływają na procesy intelektualne i nastrój, pracę serca, mięśni szkieletowych, jajników i jelit.

Pracą tarczycy steruje przysadka mózgowa poprzez tyreotropinę (TSH). Oznaczenie we krwi poziomu tego właśnie hormonu, stosowane powinno być jako badanie podstawowe, przesiewowe.

Hormony tarczycy (tyroksyna T₄ i trójjodotyronina T₃) związane są z białkami. Ponieważ na ich stężenie we krwi ma wpływ wiele czynników, obecnie zaleca się oznaczanie w surowicy wolnej frakcji tych hormonów: fT₄ i fT₃.

TSH pobudza tarczycę do produkcji fT₄ i fT₃, a poziom tych hormonów z kolei powoduje zmniejszenie wytwarzania TSH. Dlatego przy nadmiarze hormonów tarczycy stężenie TSH maleje, przy niedoborze – wzrasta.

Choroby tarczycy można podzielić ogólnie na te przebiegające z nadczynnością oraz niedoczynnością. Poza nimi istnieją również: zapalenia tarczycy, powiększenie narządu, obecność guzków czy też guzów tarczycy.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego poziomu TSH zaleca się wykonanie następujących oznaczeń:

• Wolna tyroksyna fT₄
• Wolna trójjodotyronina fT₃
• Przeciwciała anty-TPO (przeciwciała przeciw tyreoperoksydazie) – przy podejrzeniu choroby Hashimoto, przy niepłodości w celu stwierdzenia zaburzeń immunologicznych
• Przeciwciała anty-TG (przeciwciała przeciw tyreoglobulinie) – przy podejrzeniu choroby Gravesa-Basedowa, w monitorowaniu leczenia raka tarczycy
• Przeciwciała przeciw receptorowi TSH (TRAb) – przy podejrzeniu zapalenia tarczycy.

Objawy towarzyszące niedoczynności tarczycy :

• przesuszona skóra (zwłaszcza w okolicach łokci i kolan)
• wzrost masy ciała (nie zawsze w parze ze zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej)
• zaparcia
• ogólne osłabienie
• depresja
• nasilenie objawów niewydolności krążenia (głównie u osób starszych)
• zaburzenia miesiączkowania (często prowadzące do niepłodności)

 

Objawy towarzyszące nadczynności tarczycy :

• spadek masy ciała
• nadpobudliwość
• zwiększona potliwość
• uczucie „przegrzania”
• skóra ciepła i wilgotna
• drżenie rąk
• biegunki
• osłabienie mięśni
• zaburzenia miesiączkowania (często prowadzące do niepłodności)
• przyspieszona praca serca, kołatanie
• duszność

 

Choroba Hashimoto

Należy do chorób o podłożu autoimmunologicznym, przebiega z przewlekłym stanem zapalnym tarczycy (limfocytowe zapalenie tarczycy). Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, występuje częściej u kobiet.  Proces ten może doprowadzić do niedoczynności tarczycy.

W badaniach laboratoryjnych stwierdza się:

• zwiększony poziom TSH
• obecność przeciwciał anty-TPO

Większość chorób tarczycy w pierwszej fazie przebiega bezobjawowo, dlatego tak istotne jest wykonywanie przesiewowo oznaczenia poziomu TSH w surowicy.